Bezpieczeństwo IT w samorządach
Wedle danych* najczęstszymi przyczynami skutecznych działań przestępców są luki w systemie bezpieczeństwa (38% przypadków), a także pozyskanie danych uwierzytelniających (30%) i phishing (25%).
W odpowiedzi na potrzeby w tym obszarze wprowadzony został program Cyfrowa Gmina, a po jego zakończeniu Cyberbezpieczny Samorząd. Choć zainteresowanie nim było duże, wnioski złożyło 2 517 z 2 807 JST, to ponad 10% uprawnionych nie skorzystało z udziału w inicjatywie.
W kontekście bezpieczeństwa IT samorządów warto zwrócić uwagę, że systemy będące w ich zarządzaniu obejmują nie tylko sieci urzędów miast czy gmin, lecz także infrastrukturę krytyczną związaną z usługami publicznymi.
Władze lokalne zarządzają zakładami wodno-kanalizacyjnymi, ciepłowniami czy ośrodkami zdrowia, zaliczanymi do podmiotów infrastruktury krytycznej. Systemy informatyczne każdego z nich wymagają zabezpieczenia – o czym również wspomina dyrektywa NIS2. Dodatkowo nie można zapominać, że łącznie z gminnymi systemami stanowią one system naczyń połączonych.
Jak komentuje specjalista odpowiedzialny za bezpieczeństwo IT jednej ze śląskich gmin, wiedza o zagrożeniach, dzięki szkoleniom i działalności NASK, jest powszechna. Dodatkowo po wdrożeniu odpowiednich rozwiązań można im skutecznie przeciwdziałać. Gorzej ze świadomością w kwestii dyrektywy NIS2, a problem ten w szczególności dotyczy mniejszych gmin. Jednak brak działań w tym obszarze wynika nie tyle z nieznajomości prawa, co braku środków.
Samorządowy łańcuch dostaw też zagrożony
Zdaniem specjalistów zajmujących się bezpieczeństwem IT w JST, „problemem jest także niewystarczająca świadomość po stronie organizacji, które tworzą ich łańcuch dostaw”. Zjawisko dotyczy nie tylko sektora samorządowego.
– Te opinie doskonale ilustrują jeden z głównych trendów, z jakimi mamy do czynienia obecnie. Przestępcy obierają sobie za cel podmioty tworzące łańcuch dostaw, by wykorzystując je jako nić, dzięki której, niczym po kłębku, dostaną się do zasobów organizacji docelowej. Może nią być na przykład gmina lub powiat – skomentował Aleksander Kostuch, inżynier Stormshield.
By temu przeciwdziałać, kluczowe są odpowiednie rozwiązania techniczne i działania miękkie, w tym edukacja mieszkańców i pracowników. Samorządy powinny wzmacniać infrastrukturę IT o nowoczesne firewalle, systemy ochrony stacji końcowych, jakimi są systemy EDR, stosować systemy monitorowania i informowania o incydentach typu SIEM. Brak mechanizmów nadzoru i kontroli, sprawia, że można stać się łatwym celem dla przestępców.
Dofinansowania możliwe do uzyskania w ramach Cyberbezpiecznego Samorządu pozwalają kompleksowo wzmocnić ochronę cyfrowej sfery funkcjonowania podmiotów samorządowych. Istotną przy tym kwestią jest obowiązek utrzymania zakupionych rozwiązań.
Zgodnie z założeniem Programu pozyskane środki mogą być przeznaczone na 2 lata ich utrzymania, a dodatkowo beneficjenci muszą z innych źródeł sfinansować kolejne 2 lata po rozliczeniu projektu. Ten obowiązek i kwestia kwalifikowalności VAT można wskazać jako bariery powstrzymujące JST przed staraniem się o pozyskanie wsparcia.
– Planując wydatki, warto położyć większy nacisk na inwestycje mające na celu podniesienie poziomu cyberbezpieczeństwa JST. W porównaniu do kosztów inwestycji infrastrukturalnych są one niewielkie, a mogą posłużyć do utrzymania rozwiązań zakupionych w ramach Cyberbezpiecznego Samorządu. W ten sposób znacząco ograniczymy ryzyko skutecznych cyberataków i przy okazji pomożemy przygotować urząd na nowe regulacje prawne takie jak NIS2 – dopowiedział Aleksander Kostuch, ekspert Stormshield.
Kwestia VAT-u i dodatkowych kosztów realizacji projektu, w tym utrzymania rozwiązań przez wskazany okres, ma znaczenie szczególnie dla mniejszych samorządów z małymi budżetami. W opisywanej gminie w pełni odpowiedzialnie potraktowano wyzwanie wzmocnienia bezpieczeństwa.
„Pomimo trudności z VAT, a także wyższymi kosztami wdrożenia przyjętego rozwiązania, uwzględniającego segmentacją naszych systemów, osoby odpowiedzialne za projekt zgodziły się z rekomendacjami specjalistów IT by bezpieczeństwo priorytetowo potraktować” — skomentowała osoba odpowiedzialna za cyfrowe bezpieczeństwo gminy, w tym wdrożenie objętych dofinansowaniem rozwiązań.
Funkcjonalna ochrona z polskojęzycznym wsparciem i w konkurencyjnej cenie. Case study
Urząd gminy w województwie śląskim postanowił zabezpieczyć swoją infrastrukturę informatyczną. Obejmuje ona system urzędu gminy oraz jednostki podległej, a wdrożone rozwiązania sfinansowano dzięki programowi Cyfrowa Gmina. Projektując wniosek o dofinansowanie założono wdrożenie rozwiązań obejmujących instalację niezależnych urządzeń UTM. System urzędu gminy zabezpieczony jest UTM Stormshield SN720. Do jednostki podległej zdecydowano o wyborze Stormshield SN310.
Segmentacja sieci przy użyciu urządzeń UTM umożliwia minimalizowanie ryzyka, poprzez odseparowanie zasobów obu podmiotów, przy równoczesnym optymalnym wykorzystaniu dostępnych środków finansowych. Wdrożenie niezależnych urządzeń UTM przynosi pozytywne efekty, nie tylko wzmacniając bezpieczeństwo danych, lecz również usprawniając zarządzanie infrastrukturą IT.
„Obecnie każdy administrator powinien dbać o swoje dane, a ograniczenie dostępu jedynie do tego ich katalogu, który jest mu niezbędny minimalizuje ryzyko. Dodatkowo unikamy dublowania odpowiedzialności za obszary, które są zarządzane niezależnie. Gdybyśmy funkcjonowali w oparciu o pojedyncze urządzenie i brak mikro segmentacji, to w przypadku włamania, po uzyskaniu dostępu do jednostki podległej, przestępca mógłby eksplorować również zasoby urzędu. Montaż jednego urządzenia mógłby być tańszy, jednak niósłby większe ryzyko” — wskazali przedstawiciele gminy.
Wybór urządzeń był podyktowany również spodziewanym rozrostem systemu gminy. UTM SN720 oferuje możliwość dostosowania do aktualnych potrzeb, poprzez zwiększenie wydajności w wybranym przez użytkownika momencie. Duże znaczenie z perspektywy użytkownika ma również integracja UTM z zasobami z CERT NASK.
Pozwala to skutecznie eliminować ruch o niskiej reputacji, co minimalizuje ryzyko wystąpienia nowych typów zagrożeń. Ta synergia sprawia, że infrastruktura np. samorządów jest stale chroniona przed najnowszymi atakami cybernetycznymi.
Przy opracowywaniu wniosków do programu Cyfrowa Gmina korzystano z zewnętrznego konsultingu, jednak wdrożenie pozyskanych rozwiązań przeprowadzono samodzielnie. Łatwość konfiguracji i intuicyjnie zaprojektowanie urządzeń były dużymi zaletami, a podczas instalacji pomocne okazały się instruktaże przygotowane przez dystrybutora. Pewien problem sprawiła konfiguracja ruchu wychodzącego, jednak z pomocą przyszli polskojęzyczni specjaliści, a użytkownik nie został pozostawiony samemu.
Zastosowane urządzenia dobrze sprawdzą się w środowisku, gdzie wymagana jest wysoka przepustowość oraz niezawodna komunikacja sieciowa. Skalowalność pozwala na elastyczne dostosowanie do zmieniających się potrzeb i rozmiarów infrastruktury organizacji, bez konieczności wymiany całego systemu bezpieczeństwa.
Do podniesienia wydajności nie ma potrzeby zakupu nowego urządzenia, a co za tym idzie nie wymaga to przygotowania postępowania przetargowego na zakup nowego systemu bezpieczeństwa.
* za: „Samorządy na celowniku hakerów”, Rzeczpospolita z dn. 11.02.2024
