Czy cyberataki to zbrodnia wojenna?
W odpowiedzi na konflikt na Ukrainie MTK postanowił traktować cyberataki w taki sam sposób jak tradycyjne zbrodnie wojenne. W 2023 r. Trybunał ogłosił, że będzie prowadzić dochodzenia i ścigać tego rodzaju przestępstwa na równi z atakami kinetycznymi.
Obecnie prokuratorzy badają, czy rosyjskie cyberataki skierowane przeciwko cywilom na Ukrainie spełniają kryteria zbrodni wojennych.
Śledztwo koncentruje się na atakach na kluczową infrastrukturę, taką jak sieć energetyczna i wodociągi, które są niezbędne do codziennego życia mieszkańców. Przerywanie dostaw wody pitnej i energii elektrycznej podczas surowych zim może prowadzić do katastrofalnych skutków humanitarnych.
Prokuratorzy analizują cztery główne ataki na ukraińską infrastrukturę energetyczną, które miały miejsce od czasu inwazji Rosji w lutym 2022 r.
Rosyjscy cyberprzestępcy zbrodniarzami wojennymi?
Choć cyberataki objęte dochodzeniem sięgają początku inwazji w 2022 roku, niektóre źródła wskazują, że śledztwo może obejmować również incydenty sprzed tego okresu. W szczególności badane są wydarzenia z 2015 r., tuż po aneksji Krymu przez Rosję.
Władze ukraińskie aktywnie wspierają śledztwo MTK, dostarczając własne dowody, co ma na celu przyspieszenie postępowania i zwiększenie jego skuteczności.
W centrum dochodzenia znajduje się rosyjska grupa cyberprzestępcza o nazwie „Sandworm”, którą łączy się z rosyjskim wywiadem wojskowym. Grupa ta jest znana z licznych cyberataków, w tym słynnego ataku NotPetya w 2017 r., który sparaliżował ukraińskie systemy komputerowe i pozbawił prądu setki tysięcy mieszkańców w środku zimy.
W 2022 r. Stany Zjednoczone zaoferowały nagrodę w wysokości 10 milionów dolarów za informacje prowadzące do zatrzymania członków tej grupy.
Potencjalne konsekwencje dla Rosji
Jeśli MTK uzna, że rosyjskie cyberataki na Ukrainę są zbrodniami wojennymi, może to prowadzić do pierwszych w historii aresztowań w związku z cyberwojną.
Wydano już cztery nakazy aresztowania, w tym dla prezydenta Rosji Władimira Putina oraz dwóch rosyjskich dowódców za ataki na infrastrukturę cywilną. Rosja jednak konsekwentnie odrzuca te nakazy, określając je jako „korupcję prawną”.
Ani Rosja, ani Ukraina nie są formalnymi sygnatariuszami Międzynarodowego Trybunału Karnego, jednak Ukraina zgodziła się na jego jurysdykcję w związku z bieżącym konfliktem. Dzięki temu MTK ma podstawy prawne do prowadzenia dochodzeń i wydawania nakazów aresztowania wobec osób odpowiedzialnych za przestępstwa popełnione na ukraińskim terytorium.
Nowa era w prawie międzynarodowym?
Dochodzi do przełomowego momentu w historii prawa międzynarodowego. Jeżeli MTK zdecyduje się zakwalifikować cyberataki jako zbrodnie wojenne, może to otworzyć nowy rozdział w międzynarodowej odpowiedzialności karnej. Cyberataki, które do tej pory były traktowane głównie jako incydenty związane z bezpieczeństwem informatycznym, mogłyby zyskać nowy, bardziej surowy wymiar prawny.
Obecne dochodzenie MTK pokazuje, że społeczność międzynarodowa zaczyna traktować cyberataki z równą powagą jak tradycyjne zbrodnie wojenne.
W miarę jak technologia rozwija się i staje się coraz bardziej zintegrowana z naszym codziennym życiem, istotne jest, aby prawo międzynarodowe nadążało za tymi zmianami i zapewniało ochronę cywilów przed nowymi rodzajami zagrożeń.
