Kontekst i metodologia badań
Celem raportu jest ukazanie, w jaki sposób Kreml stara się destabilizować sytuację polityczną i społeczną w Polsce, Ukrainie, Litwie oraz Mołdawii poprzez różnorodne działania dezinformacyjne.
Trójkąt Lubelski (L3), sojusz Polski, Litwy i Ukrainy, powstał w lipcu 2020 roku, aby koordynować działania między trzema państwami i rozwijać skuteczne środki zaradcze wobec wspólnych wyzwań bezpieczeństwa. Rosyjskie operacje manipulacji informacjami i ingerencji (FIMI) są jednym z głównych zagrożeń dla stabilności tych krajów.
Autorzy raportu zastosowali Ramy Red and Blue DISARM, które opierają się na najlepszych praktykach globalnego cyberbezpieczeństwa, aby szczegółowo przedstawić taktyki, techniki i procedury (TTP) używane przez rosyjskie operacje dezinformacyjne w regionie.
Aktorzy FIMI
Rosyjskie operacje FIMI są prowadzone przez różnorodne podmioty, w tym media państwowe, służby bezpieczeństwa, inicjatywy miękkiej siły oraz organizacje pozarządowe sterowane przez rząd (GONGOs). W Polsce działania te są realizowane przez kanały państwowe i dyplomatów, ale również przez lokalne media i anonimowe konta w mediach społecznościowych.
FIMI w Polsce dzieli się na dwie kategorie: podmioty zgodne z celami strategicznymi Kremla (np. antyszczepionkowcy, ekstremiści polityczni, przeciwnicy NATO, UE i USA) oraz podejrzane kanały na Telegramie, takie jak: Info War Ukraina Rosja, Fikcyjna Wojna na Ukrainie, Konfederacja PL.
Taktyki Kremla
Rosyjskie operacje FIMI w Polsce koncentrują się na wzmacnianiu nastrojów antyukraińskich i antyimigracyjnych, budowaniu negatywnych narracji na temat polskiej pomocy dla Ukrainy, szerzeniu paniki oraz chaosu informacyjnego.
Aktorzy FIMI starają się dzielić społeczeństwa, angażować podatne na wpływy grupy oraz podważać zaufanie do instytucji państwowych. Przykładem taktyk jest mikro-targetowanie treści w języku polskim, zalewanie przestrzeni informacyjnej dezinformacją oraz używanie anonimowych proxy do wzmocnienia przekazu.
Techniki manipulacyjne
Do najczęściej stosowanych metod należą:
- zalewanie przestrzeni informacyjnej różnymi narracjami,
- tworzenie fałszywych kont w mediach społecznościowych,
- przeprowadzanie ataków phishingowych i hakerskich
- oraz używanie cyberataków do zbierania informacji i rozpowszechniania dezinformacji.
Na przykład w Polsce, grupa hakerów NoName057(16) specjalizująca się w atakach DDoS, atakowała strony internetowe polskich instytucji finansowych, aby szerzyć pro-rosyjską propagandę.
Przykłady działań FIMI w regionie
W Polsce rosyjskie operacje FIMI starają się tworzyć napięcia między różnymi grupami społecznymi, podkreślając różnice historyczne i kulturowe między Polską a Ukrainą.
Przykładem jest manipulowanie wydarzeniami z przeszłości, takimi jak zbrodnie wojenne, aby podsycać wrogość między narodami.
Na Litwie FIMI skupia się na dyskredytowaniu ukraińskich uchodźców i promowaniu narracji, że wsparcie dla nich odbywa się kosztem obywateli litewskich.
W Mołdawii działania dezinformacyjne koncentrują się na przedstawianiu kraju jako przestrzeni spornych interesów między Rosją a Zachodem, starając się podważyć zaufanie do instytucji rządowych i promować prorosyjskie narracje.
Skuteczne środki zaradcze i rekomendacje
Raport podkreśla znaczenie współpracy między rządami krajów Trójkąta Lubelskiego i Mołdawii oraz organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w walce z dezinformacją. Zaleca się tworzenie specjalistycznych jednostek ds. komunikacji strategicznej oraz jednostek przeciwdziałających FIMI, które będą współpracować z mediami, środowiskiem akademickim i sektorem prywatnym.
Współpraca międzynarodowa w zakresie monitorowania i zwalczania kanałów dezinformacyjnych oraz budowanie odporności społeczeństw na manipulacje informacyjne są ważnymi elementami skutecznej strategii.
Wnioski z raportu podkreślają potrzebę inwestowania w edukację medialną, rozwijanie inicjatyw społecznych w zakresie fakt-checkingu oraz prowadzenie kampanii informacyjnych, które promują różnorodność i tolerancję jako wartości europejskie. Szczególne znaczenie ma również zwiększenie dostępu do niezależnych mediów w językach mniejszościowych, aby przeciwdziałać wpływom mediów prorosyjskich.
Analiza rosyjskich operacji dezinformacyjnych
Nowy raport Instytutu Kościuszki i Open Information Partnership dostarcza szczegółowej analizy rosyjskich operacji dezinformacyjnych w krajach Trójkąta Lubelskiego i Mołdawii.
Przedstawione w nim aktorzy, taktyki, techniki i procedury ukazują, jak Kreml stara się destabilizować sytuację polityczną i społeczną w regionie poprzez różnorodne działania FIMI.
Wnioski i rekomendacje raportu są cennym wkład w budowanie odporności krajów regionu na manipulacje informacyjne i dezinformację, podkreślając znaczenie współpracy międzynarodowej i zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w walce z tym zagrożeniem.
Pełny, 61-stronicowy raport możesz pobrać TUTAJ.
